Blog #4 over Paradoxaal Leiderschap
Jezelf leren kennen noemde ik in blog 3 wenselijk, noodzakelijk en soms best lastig. Naar binnen kijken kan verwarrend zijn, de ziel staat vol met bomen waardoor het bos niet meer goed te zien is. Dat geldt net zo als we een ander feedback willen geven: hoe maak je als leidinggevende duidelijk wat je ziet, voelt en denkt als een medewerker te prestatiegericht is en daarom diens doel voorbij schiet en te weinig presteert?
Dat kan je als leidinggevende, maar ook als coach of collega, doen door een rationele analyse te maken van het gedrag en de resultaten van die persoon. Met sluitende argumenten, heldere onderbouwing en gedegen adviezen. Het belang en de waarde van rationele analyses staat buiten kijf, irrationaliteit is echter niet iets dat altijd verworpen of vermeden moet worden. Om tot een genuanceerde en/en benadering te komen, kunnen metaforen buitengewoon nuttig zijn. In mijn praktijk blijkt regelmatig dat mensen wel ja knikken na een goede analyse, maar dat ze pas tot bezinning komen, enthousiast worden, als een metafoor beeldend maakt wat de essentie van de boodschap is. Dan pas valt het kwartje.
Moeten ‘moeten’
Een voorbeeld. Veel mensen die ik spreek, en ik spreek ook regelmatig met mezelf, denken dat ze heel veel moeten. Mensen onderschatten hoe vaak ze ervan uitgaan dat ze wel ‘moeten’ voldoen aan een verzoek of een eigen verwachting en ze overschatten de eigen assertiviteit. Inclusief mensen die zich ogenschijnlijk heel assertief gedragen. Terwijl dat assertieve gedrag na een rationele analyse eigenlijk agressief gedrag is, nadat ze al veel te lang niet assertief gereageerd hebben, waarna de maat vol is en de boel ontploft.
Moeten en willen
Je snapt dat ik hier nu geen rationele analyse van ga geven. Ik volsta met een metafoor: ga eens bij jezelf na of je wel scherp hebt dat er twee soorten ‘moeten’ bestaan door een omelet te bakken. Als je een omelet wilt bakken dan moet je een ei kapot slaan. Dat is functioneel moeten. En dat is iets heel anders dan dat je er vanuit een innerlijke overtuiging van uitgaat dat je omeletten moet bakken. Dit moeten is moreel van aard. En mensen, inclusief ikzelf, halen die 2 soorten moeten nogal eens door elkaar.
De boodschap:, zorg als leidinggevende dat je een mooie set metaforen in je bagage hebt, om je medewerkers inzichten te geven die blijven hangen.,
En zoom zelf ook eens in en kijk of je het verschil kunt maken tussen moeten en moeten. En tussen moeten en willen.
Volgend blog: metaforen als koevoet.
