‘En wat doe jij?’ Bij deze veelgestelde vraag op feestjes breekt het zweet ons uit. Wat als je niet interessant genoeg gevonden wordt? Indruk maken, daar gaat het om.
Alain de Botton schreef hierover in zijn boek ‘Statusangst’, een internationale bestseller uit 2004, maar nog altijd relevant. Het gaat over de niet aflatende angst die velen van ons hebben omtrent onze status, ofwel, of we genoeg indruk maken op anderen.
Waarom is dit boek nu, 13 jaar later, nog steeds relevant?
Omdat indruk willen maken, zorgt voor een hogere prestatiedruk en veel stress. Dat is een gevaarlijke ontwikkeling, zeker in een tijd waarin steeds meer mensen burn-out raken: inmiddels raakt 1 op de 7 werknemers burn-out. Bij werknemers tussen 25 en 35 jaar oud is dat zelfs 1 op 6.
Het begon bij Napoleon
De Botton zoekt het ontstaan van deze hoge prestatiedruk in de geschiedenis. Verrassend komt hij uit bij Napoleon. Die startte namelijk met het openstellen van ambten voor degenen met de juiste capaciteiten en hij bekostigde de studie van arme maar talentvolle studenten.
Dit wordt de meritocratie genoemd. Vrij vertaald: ‘geregeerd door degenen die het verdienen’. Steeds vaker kregen niet alleen jongens van adellijke afkomst overheidsbaantjes, maar iedereen die voldoende bestuurlijk talent had. Na de val van Napoleon bleven zijn ideeën rondom een open onderwijssysteem in zwang, en werden steeds meer toetsen bedacht om talenten te meten.
Doorgeschoten
Dit bracht geweldige kansen voor kinderen uit de lagere klassen. Toch is dit in de wortel geweldige systeem volgens De Botton doorgeschoten. Het is tegenwoordig uitgemond in sterke concurrentie. Iedereen kan ‘the American dream’ bereiken, doorgroeien van krantenjongen tot mediamagnaat.
We kunnen geweldige dingen bereiken, maar als je dit niet haalt, ligt het ook aan jezelf en jouw gebrek aan talenten of doorzettingsvermogen.
Dubbeltjes en kwartjes
Maar, zoals het slagen van jezelf afhangt, zo komt het falen ook door jezelf. Velen vragen zich voortdurend af of ze wel genoeg bereikt hebben. Vroeger kon je niets doen aan de plaats die je had in de samenleving. Een dubbeltje kon simpelweg geen kwartje worden. Nu ligt het aan jezelf of je een kwartje of een dubbeltje wordt.
Veel mensen lijden volgens De Botton aan het gevoel niet genoeg bereikt te hebben. En de verkeerde keuzes gemaakt te hebben. Velen voelen zich eigenlijk een loser. Maar er is hoop! De Botton geeft een aantal tips.
5 tips om niet ten onder te gaan aan status- en prestatiedruk:
- Lees tragische literatuur. Bijvoorbeeld over hoe mensen door een beoordelingsfout grandioos de mist in zijn gegaan. Zo relativeer je het idee van maakbaarheid en dat we overal controle over kunnen krijgen. Ook maakt literatuur in het algemeen ons gevoelig voor de innerlijke wereld van karakters. Innerlijke rijkdom in plaats van uiterlijke rijkdom wordt daarmee belangrijker.
- Leer af te wegen wat waardevol en belangrijk is, in plaats van de massa te volgen. De filosofie biedt hulp. Griekse filosofen hadden bovenstaande ook als credo. Aristoteles bijvoorbeeld maande tot reflectie, omdat niet onderzocht gedrag tot extremen kan leiden.
- Doorzie dat indruk maken vaak geschiedt met uiterlijk vertoon. Een nieuw bezit gaat voor de meeste mensen snel op in de materiële achtergrond van het leven. Met andere woorden: het nieuwe is er snel af. Ook bieden spullen geringe mate van geluk. Na een ruzie doet een glanzende sportwagen niet veel voor ons. Ook helpt het om de nadelen van een aanschaf in kaart te brengen. Als we dat sjieke huis kopen, hoeveel moeten we dan laten om de hypotheek te kunnen betalen?
- Bekijk zaken met humor. Gebruik van humor is een goede manier om ons uit het isolement van prestatiedruk te bevrijden. Hoe intenser de kwelling, hoe groter de mogelijkheid te lachen: taboe is grappig en grappen laten het taboe verdwijnen.
- Onderzoek je karakter, waarden en loopbaandrijfveren. Meestal kiezen we een studie of beroep als we onszelf nog niet genoeg kennen. En ook niet goed in kaart hebben wat het vak precies inhoudt. We moeten leven en keuzes maken voordat we weten hoe we dat moeten doen. Hier kan advies inwinnen natuurlijk ook helpen.
Kies vooral niet een baan alleen omdat je daarmee indruk kan maken. Zoek iets waar je dagelijks lol aan beleeft, waar je helemaal achter staat en wat je goed aankan. Werk dat je uitdaagt, zonder te veel op je tenen te lopen. Zo ga je niet ten onder aan status- en prestatiedruk, stress en burn out en is het verhaal dat je op feestjes te vertellen hebt waarschijnlijk een stuk interessanter.
