Hoewel iedereen dacht dat Zorg, Immigratie en Werkgelegenheid de hete hangijzers zouden zijn bij de kabinetsformatie, bleek het de laatste weken vooral om ‘de gestampte pot’ te zijn gegaan: een Hollands schoolpakket compleet met verplichte bezoekjes aan de Tweede Kamer en het Rijksmuseum
Het plan is onderdeel van de inspanning om de Nederlandse identiteit nadrukkelijker op de politieke agenda te zetten. De concessie aan D66 is dat er straks vooral wordt onderwezen wat de historische en actuele betekenis van het volkslied is. De bijvangst dat het dan ook nog wordt gezongen, is voor het CDA. Het zal even slikken geweest zijn voor Rutte en met name Pechtold.
Er is een psychologische verklaring voor deze gestampte pot.
Onderzoek VU en LTP
Net voor de verkiezingen onderzochten de VU en LTP de publieke persoonlijkheid van de fractieleiders. Deze werd gemeten door middel van een steekproef (N=300) onder de Nederlandse bevolking. De respondenten beoordeelden de lijsttrekkers op zes persoonlijkheidsdimensies (HEXACO): integriteit, emotionaliteit, extraversie, verdraagzaamheid, consciëntieusheid en openheid voor ervaringen.
Een aantal van de uitkomsten bleek aanvankelijk relevant voor de coalitievorming: Rutte werd als het meest extravert gezien. Buma als het meest verdraagzaam en consciëntieus. Pechtold en Klaver scoorden hoog op ‘openstaan voor ervaringen’. Asscher was het meest aanpassingsbereid.
De ‘match’: Klaver
Klaver en Asscher sloten dus op basis van hun persoonlijkheid beter aan bij het trio Buma, Rutte en Pechtold. Vanuit deze ‘persoonlijkheidsmatch’ was de start met Klaver dus veelbelovend. Enfin, het vervolg kennen we. Klaver haakte af.
Onderhandelingen verlopen veel soepeler wanneer de deelnemers qua persoonlijkheid op elkaar lijken. Echter, uit het VU/LTP-onderzoek bleek dat Rutte een licht negatieve profielcorrelatie had met Klaver en Buma. Dat hebben we geweten!
Na het afhaken van Klaver was Asscher het logische alternatief, maar hij kon/wilde niet. Er werd toen een praktische meerderheid gevonden met de Christen Unie. Dat versterkte de persoonlijkheid en het gedrag van Buma, met name dus in de onderlinge relatie met Rutte… Dat er nu toch een kabinet komt, is dan ook vooral de verdienste van Pechtold en Rutte. Zij hebben veranderkracht getoond.
De psychologische verklaring zit in de persoonlijkheid van Rutte en Pechtold. Zij scoren het hoogste op Veranderkracht. Buma het laagste. Maar Buma was ook helemaal niet van plan mee te buigen. Hij zag kans voor zijn ‘gestampte pot’.
Veranderkracht (VQ)
Veranderkracht is het vermogen om een hoge VQ-score (Verander Quotiënt) om te zetten in effectief gedrag in een bepaalde context, vaak onder druk. De kabinetsformatie is zo’n gebeurtenis. Pechtold werd daarbij –zo bleek uit het VU/LTP onderzoek- door respondenten hoog beoordeeld op Veranderkracht. Dit waren zowel D66-stemmers als personen met een andere politieke voorkeur. Rutte werd ook hoog ingeschaald op Veranderkracht, maar dan met name door zijn eigen kiezers.
Rutte en Pechtold werden de afgelopen maanden de motoren op links en rechts van het midden. Deze fractieleiders bleken in staat om boven zichzelf en hun partij uit te groeien.
Veranderkracht in de politiek
Veranderkracht bestaat uit vier deelaspecten: Energie, Groei mindset, Veerkracht en Zelfmanagement. Hiervan is ‘Groei mindset’ het beste te voorspellen vanuit het politiek spectrum. Dit is de wil om te veranderen en te ontwikkelen en wordt verondersteld sterker aanwezig te zijn bij progressieve partijen dan bij conservatieve. Dit beeld zien we ook terug in de data. Vreemde eend in de bijt is Rutte, die ondanks zijn gematigd conservatieve VVD-achtergrond toch relatief hoog scoort op ‘Groei mindset’.
Van politieke leiders zou je in het algemeen mogen verwachten dat ze hoog scoren op veranderkracht. Zij moeten mensen overtuigen dat zij een verandering teweeg kunnen brengen. Dat gaat veel verder dan een Hollands schoolpakket… Het is nu spannend om te zien of het nieuwe kabinet in staat zal zijn de Veranderkracht van Nederland om te zetten in beleid en concrete daden. Want alleen met de gestampte pot redden we het niet!
