Blog #1 over Paradoxaal Leiderschap
In het Planetarium in Amsterdam kwam op 16 maart een flink aantal volgers af op een bijeenkomst over de kracht van paradoxaal leiderschap, georganiseerd door AOG School of Management. ‘Paradoxaal leiderschap’ gaat over het benutten van tegenpolen. En/en-denken in plaats van of/of.
Ad Verbrugge is filosoof en was een van de gastsprekers op de bijeenkomst. Hij bepleit de kunst van het stellen van de goede vragen, met illustere voorgangers, zoals Socrates, Plato en Hegel. Want hoewel ‘antwoorden’ je meer houvast bieden en beter verkopen, ‘vragen’ zetten je aan het denken. En aan denkende mensen hebben we behoefte. Zeker in een wereld waarin nepnieuws de toon kan zetten en waarin verliezers zich uitroepen tot winnaar. Denk aan Trump met zijn mislukte vervanging van ‘Obamacare’. 1984 revisited.
Volgens Verbrugge is het zinvol om te bedenken dat een winnaar verliest en een verliezer wint. En daar niet cynisch over te doen, maar de waarde ervan te onderkennen. Aan tegenstellingen en oorlog is geen gebrek in de wereld. Wel aan genuanceerd denken en doen.
Heeft Trump dan ‘gelijk’?
Als iemand niet genuanceerd denkt en vragen stelt, dan is het Trump. Is het daarom zinvol hem te bestempelen als ‘loser’? Zijn de mensen die dat doen zinvol bezig? Zelfs dat is niet absoluut: cynisme en veroordelen zijn ook krachtige wapens in de strijd voor de vrede.
We zeggen in het moderne denken vaak dat medewerkers en leiders fouten mogen maken. Maar als het gebeurt, staat de schandpaal klaar. Jacques Tichelaar weet er alles van. Ja, hij heeft fouten gemaakt. Nee, daar sluiten we onze ogen niet voor. Waar ligt echter de wijsheid tussen de mantel der liefde en de harde veroordeling? Antwoord vanuit paradoxaal denken: er is geen scheiding tussen die twee, het gaat om het integreren van beide zienswijzen.
Een voorbeeld dicht bij huis
Een directielid vertelt ons dat het directieteam (twee kapiteins op één schip) medewerkers niet kan vertrouwen. Zij handelen in hun ogen te weinig ‘autonoom’ en gedragen zich niet als ‘agile zelfstarters’. Maar na even doorpraten kantelt het beeld. De boodschappen die het onderling verdeelde directieteam de organisatie instuurt, zijn controlerend en directief, met de onderliggende waarde ‘wij zijn een familie’. Dat strookt niet met hun wens voor autonome en agile medewerkers. Medewerkers geven dan ook aan dat de directie ‘doof en blind’ is voor signalen die zij geven om de situatie te verbeteren’.
In dit soort situaties biedt paradoxaal denken een uitweg. Hoe kan je een dilemma oplossen? Hoe wordt een paradox de wegwijzer naar een aanpak die aan alle partijen recht doet? Het antwoord is ‘uitzoomen’. In mijn volgende blog lees je daar meer over.
