Morgen zijn de verkiezingen. Welke politiek leider kan ons land het beste door de huidige, roerige tijden loodsen? In samenwerking met de Vrije Universiteit heeft LTP onderzocht hoe het gesteld is met de Veranderkracht (VQ) van de lijsttrekkers van de zeven grootste partijen: Asscher, Buma, Klaver, Pechtold, Roemer, Rutte en Wilders.
Een representatieve steekproef van ruim 300 Nederlanders vulde een standaard persoonlijkheidsvragenlijst in waarin zij politici beoordeelden op 6 eigenschappen: integriteit, extraversie, verdraagzaamheid, nauwkeurigheid, nieuwsgierigheid, en emotionele stabiliteit. Op basis hiervan heeft LTP de publieke perceptie van de veranderkracht van de lijsttrekkers berekend. Wie is de Nederlandse Obama? Wie wil terug naar de ‘goede, oude tijd’?
Eigen partij
Laten we beginnen met het beeld dat kiezers hebben van de lijsttrekkers van hun voorkeurspartij. Duidelijk zichtbaar is dat Groenlinks- (klaver), PvdA- (Asscher) en VVD-stemmers (Rutte) het meeste vertrouwen hebben in de veranderkracht van hun lijsttrekker. Niet gek, aangezien de VVD en de PvdA het huidige kabinet vormen en hun kiezers blijkbaar tevreden zijn hoe ze Nederland door de crisis hebben geloodst. Jesse Klaver is the-new-kid-on-the-block; hij brengt frisse energie met zich mee en schudt de boel op. Dit trekt blijkbaar mensen aan die behoefte hebben aan iets nieuws. De overige lijsttrekkers blijven enigszins achter met Wilders op een laatste plaats. Ook dat is niet tegen de verwachting in. Zien de kiezers van Wilders de huidige ontwikkelingen immers niet vaak met lede ogen aan en zouden zij niet liever teruggaan naar ‘die goede, oude tijd’?
Alle kiezers
We kunnen ook kijken hoe de lijsttrekkers het doen in de gehele steekproef. Dit geeft voor sommigen een compleet ander beeld. Zie de afbeelding hierboven. Wilders’ bol is nauwelijks meer zichtbaar en ook in de veranderkracht van Roemer en Buma is het vertrouwen gering. Opvallend is de grote discrepantie tussen het beeld dat de PvdA-kiezer van Asscher heeft en het beeld van de overige kiezers. Het geloof dat PvdA’ers in hem hebben wordt nauwelijks gedeeld buiten zijn achterban. Gezien dit beeld zal het lastig voor hem worden de zwevende kiezer over te halen op zijn partij te stemmen. Ook Rutte en Klaver laten een terugval zien, al zijn die beduidend kleiner dan die van Asscher. Pechtold is de lijsttrekker waarbij de percepties van veranderkracht binnen en buiten de partij het meest met elkaar in overeenstemming zijn. Waarschijnlijk is dit een voordeel, er is weinig onenigheid over hem en kiezers die twijfelen weten wat ze aan hem hebben.
Groei Mindset
Veranderkracht bestaat uit vier deelaspecten: Energie, Groei mindset, Veerkracht en Zelfmanagement. Van deze vier is Groei mindset degene die het best te voorspellen is vanuit het politiek spectrum. Groei mindset, oftewel de wil om te veranderen en te ontwikkelen, zou sterker aanwezig moeten zijn bij progressieve partijen dan bij conservatieve. Dit beeld zien we ook terug in de data. Geheel volgens verwachting scoren de lijsttrekkers van de meest progressieve partijen, D66 en Groenlinks, ook het hoogst op Groei mindset. Wilders en Buma, lijsttrekkers van de meest conservatieve partijen scoren beduidend lager op deze schaal. Vreemde eend in de bijt is Rutte, die ondanks zijn gematigd conservatieve VVD-achtergrond toch relatief hoog scoort op Groei mindset.
Veerkracht
Waar winners zijn, zijn ook verliezers. Wie kan hier het beste mee omgaan? De VVD krabbelt duidelijk op in de peilingen, mogelijk dankzij het optimistische, veerkrachtige imago van Rutte. Sinds de oprichting van de PVV is het Wilders wat betreft zetels voor de wind gegaan. Vraag is hoe hij met tegenslagen zal omgaan, aangezien de bevolking weinig vertrouwen heeft in zijn veerkracht. Ook Buma en Roemer moeten het niet van hun veerkracht hebben. Asscher, Pechtold en Klaver scoren gemiddeld. Gezien de huidige peilingen is dat voor de laatste twee geen probleem; Asscher zal daarentegen alle veerkracht nodig hebben om over de te verwachten nederlaag van de PvdA heen te komen.
No they can’t
Van politieke leiders zou je mogen verwachten dat ze hoog scoren op veranderkracht. Zij moeten mensen overtuigen dat ze in staat zijn een verandering te weeg te kunnen brengen (transformationeel leiderschap). Dit is echter niet terug te zien in het onderzoek. Alle lijsttrekkers scoren ondergemiddeld op veranderkracht. De eigen kiezers gunnen hen nog wel het voordeel van de twijfel, maar kiezers van andere partijen hebben er weinig vertrouwen in. De huidige lijsttrekkers stralen blijkbaar onvoldoende uit dat ze Nederland door de huidige tijd kunnen loodsen, met als gevolg kleine splinterpartijen met ieder hun eigen doelgroep. Ondanks wat Jesse Klaver ons graag wil doen geloven, is een Nederlandse Obama nog niet opgestaan.
